.
 |
|
|
نویسنده: مهندس مهدی صمدانی
به‌روز رسانی: خرداد ۱۳۹۹
.
.
در این مقاله می‌خوانیم:
- دلایل بروز اختلالات بینایی
- اختلالات بینایی و بیماران مبتلا به فرسایش مغز
- تشدید مشکلات بیماران فرسایش مغز در اثر اختلالات بینایی
- ملاقات با پزشک
- تجویز و انتخاب عینک
- سایر اقدامات سازشگری با اختلالات بینایی
.
.
افراد سالمند ممکن است در اثر اختلالات حس بینایی، به مداخله پزشکی و در بسیاری موارد، به عینک نیاز داشته باشند. بیماران مبتلا به آلزایمر وسایر انواع دمانس از درک اختلالات بینایی، ابراز ناراحتی از آنها، و تصمیم‌گیری در مورد مداخلاتی که لازم است، ناتوان هستند. مراقبین این بیماران وظیفه دارند که اختلالات مربوط به بینایی را در مراحل اولیه تشخیص داده و نسبت به سازشگری با آنها اقدام کنند.
دلایل بروز اختلالات بینایی
اختلالات بینایی به دلایل مختلف بوجود می‌آیند. افزایش سن، مشکلات چشمی مانند آب مروارید(کاتاراکت)، بیماری‌های داخلی چشم، سکته‌ی مغزی، و آسیب دیدن قسمت‌هایی از مغز که مسئول درک و پردازش حس بینایی است، از آن جمله اند.
اختلالات بینایی و بیماران مبتلا به فرسایش مغز
افراد مبتلا به دمانس، علاوه بر مشکلات فوق، از دو نوع مشکل بینایی که در نتیجه پردازش و درک غلط مغز از آنچه بیمار دیده است بوجود می‌آیند، در زحمتند. اول، تصور نادرست از آنچه که می‌بینند، مثلا بیمار ممکن است تصور کند پالتو آویزان شده انسانی است(misperception). دوم، اشتباه در شناسایی اشیا و افراد، مثلا ممکن است بیمار پسرش را با برادرش اشتباه بگیرد(misidentification). این مشکلات با پیشروی بیماری تشدید می‌شوند و سردرگمی و مشکلات تحرک و راه رفتن بیمار را افزایش می‌دهند. مهم‌ترین علل مشکلات فوق از این قرار است:
- کم شدن عمق میدان دید که باعث اشتباه بیمار در تخمین ارتفاع پلکان و فاصله اشیا با یکدیگر میشود. در نتیجه راه رفتن بیمار مشکل میشود و ممکن است زمین بخورد یا با در و دیوار تصادف کند. همچنین بیمار ممکن است در دسترسی به اجسام مثلا لیوان چای یا دستگیره در دچار اشکال شود.
- محدود شدن میدان دید بیمار که در نتیجه آن، او افراد و اجسام واقع شده در حاشیه را به خوبی نمی‌بیند. به همین دلیل است که برای ارتباط درست، مراقبت کننده باید روبروی بیمار قرار گیرد.
- تار دیدن افراد و اجسام
.
تشدید مشکلات بیماران فرسایش مغز در اثر اختلالات بینایی
در بیماران مبتلا به دمانس کاهش بینایی می‌تواند علاوه بر تشدید اختلالات ذهنی، مشکلات دیگری نیز بوجود آورد. مثلا، کاهش دریافت محرک‌های حس بینایی در اثر آب مروارید می‌تواند باعث بروز توهمات همان حس در بیمار شود. فرد مبتلا به دمانس که ناگهانی دچار کاهش بینایی میشود ممکن است چیزهایی را ببیند که واقعیت ندارند. به این حالت سندروم شارلز بونه(۱) می گویند. سندروم شارلز بونه ممکن است در افرادی که به دمانس مبتلا نیستند نیز بروز کند.
.
ملاقات با پزشک
مراقب باید به محض مشاهده مشکلات بینایی، بیمار را نزد چشم پزشک ببرد، پزشک را از تشخیص بیماری دمانس آگاه کند، و لیست داروهای بیمار را به او نشان دهد. چشم پزشک با بررسی پرونده بیمار، مشکلات بینایی ابراز شده، و معاینه او، نسبت به مداخلات لازم تصمیم می‌گیرد.
- بهترین زمان برای ملاقات بیمار مبتلا به آلزایمر یا سایر انواع دمانس با چشم پزشک در ابتدای بیماری است. در مراحل اول بیماری که بیمار صحبت مراقبت‌کننده و پزشک را درک می‌کند، می‌تواند اظهار نظر کند و با پزشک همکاری نماید، معاینه او با دقت بیشتری انجام می‌گیرد. با پیشروی بیماری، توان فیزیکی بیمار به تحلیل می‌رود و از درک و انجام خواسته‌های پزشک ناتوان میشود، و در نتیجه انجام درست معاینه با اشکال روبرو میشود.
- قبل از مراجعه به چشم پزشک دستیار او را از تشخیص دمانس بیمار آگاه کنید و هماهنگی لازم را به عمل آورید که بیمار در اول وقت و هنگامی که کلینیک شلوغ نیست ویزیت شود. ازدهام این اماکن می‌تواند بیمار را پریشان کرده ارزیابی را مشکل نماید.
.
تجویز و انتخاب عینک
چشم پزشک ممکن است برای بهبود بینایی بیمار عینک تجویز کند.
- بیمار ممکن است به دو نوع عینک، یکی برای مطالعه و انجام کارهای دستی، و دیگری برای دوربینی مانند دیدن تلویزیون و راه رفتن نیاز داشته باشد. نمره‌ی بعضی از این عینک‌ها با بالا رفتن سن و پیشروی بیماری ممکن است تغییر کند.
- درصورتی‌که بیمار به دو نوع عینک یکی برای مطالعه و دیگری برای دوربینی نیاز داشته باشد، توصیه می شود دو عینک جدا گانه و با شکل و رنگ مختلف برای او تهیه نمایید.
- با پیشروی بیماری، استفاده از عینکهای مجهز به شیشه‌های دارای دو نقطه کانونی bifocal و یا شیشه‌های با نقطه کانونی جلو رونده progressive ، برای بیمار مشکل میشود.
- عینک بیمار را از نوع سبک با شیشه‌های نشکن و ضد خش انتخاب کنید. شیشه عینک بیمار را همیشه تمیز نگاه دارید.
- نسخه نمره‌ی چشم بیمار را در جای امنی نگهداری کنید تا در صورت گم شدن عینک یا شکستن آن بتوانید آنرا جایگزین کنید.
- معاینه چشمان بیمار را تا زمانی که ممکن است سالیانه انجام دهید. عدم تطابق عینک با نمره چشم بیمار ممکن است در بیمار تولید اضطراب، سردرگمی، پرخاشگری، سردرد و غیره کند و کیفیت زندگی او و مراقبت‌کننده را تحت تأثیر قرار دهد.
- عینک بیمار را به کمک بندهای مخصوص به گردن او آویزان کنید تا از گم شدن عینک و زیر دست و پا قرار گرفتن آن جلوگیری شود. بند عینک نباید آنقدر بلند باشد که موقع حرکت بیمار به دستگیره در و امثال آن گیر کرده و تولید اشکال نماید.
- بیمار ممکن است دچار عارضه آب مروارید باشد و برای برطرف کردن آن، نیاز به عمل جراحی داشته باشد. چشم پزشک را از تشخیص بیماری دمانس باخبر کنید و نسبت به عمل جراحی و بیهوشی با توجه به تمام جوانب کار تصمیم بگیرید. مقاله جراحی و بیهوشی را مطالعه کنید.
سایر اقدامات سازشگری با اختلالات بینایی
برای بهبود کیفیت زندگی بیمار مبتلا به دمانس که به اختلالات بینایی دچار است، از راهکارهای تکمیلی زیر استفاده کنید:
- محل رفت و آمد بیمار را از مبلمان و سایر اشیا دست و پا گیر که خطر زمین خوردن را افزایش می‌دهد تخلیه کنید.
- زمانی که بیمار را همراهی می‌نمایید، او را از مقصد، جهت حرکت، وجود موانع سر راه از جمله پلکان و چهار چوب در، در زمان مناسب آگاه کنید.
- توجه کنید که محیط زندگی و رفت و آمد بیمار از روشنایی کافی و یکنواخت برخوردار باشد. مقاله ایمن سازی منزل ۶ – تامین روشنایی کافی را مطالعه کنید.
- در انتخاب رنگ دقت کنید. تشخیص حوله سفید رنگ که روی کاشی به رنگ سفید آویزان شده است برای بیمار مشکل است. از رنگ‌های متباین برای فرش و کفپوش، دیوار، در، دستگیره، و لوازم دستشویی استفاده کنید. مقاله ایمن سازی منزل ۷ – انتخاب رنگ را مطالعه کنید.
- زمان مکالمه با بیمار خودتان را معرفی کنید، علت حضور خود را بیان کنید، و کاری را که انجام می‌دهید قدم به قدم در زمان انجام آن، برای بیمار بازگو نمایید. زمانی که بیمار را ترک می‌کنید، او را از تصمیم خودآگاه کنید.
.
مطالب این مقاله جایگزین مشاوره شخصی و خصوصی خواننده با اشخاص ذیصلاح و متخصص در رشته حرفه ای ایشان از جمله پزشکان، روانشناسان، حقوقدانان، و سایر حرف مربوطه نیست. توصیه میشود همواره، برای هر مورد بخصوص که با ان روبرو هستید، با متخصص مربوطه مشورت نمایید.
.
پانوشت
۱- مشکلات بینایی ممکن است بیمار را دچارتوهم کند و چیزهایی را ببیند که واقعیت ندارد. این سندروم برای اولین بار توسط Charles Bonnet در سال ۱۷۶۰ تشریح شد.
مراجع و منابع
- en.wikipedia.org; (n.d.), Visual release hallucination, retrieved Dec 2016, from https://en.wikipedia.org/wiki/Visual_release_hallucinations
- nhs.uk; (n.d.), Charles Bonnet syndrome, retrieved Dec 2016, from http://www.nhs.uk/conditions/charles-bonnet-syndrome/Pages/Introduction.aspx
- alzheimers.org.uk; (n.d.), Vision and perception, retrieved Dec 2016, from https://www.alzheimers.org.uk/site/scripts/documents_info.php?documentID=1408#Vision%20and%20perception
- scie.org.uk; 9n.d.), Living with dementia- sight loss, retrieved Dec 2016, from http://www.scie.org.uk/dementia/living-with-dementia/sensory-loss/sight-loss.asp