.
 |
|
|
نویسنده: مهندس مهدی صمدانی
به روز رسانی: تیر ۱۴۰۰
در این مقاله می‌خوانیم:
- سرگردانی و گم شدن چیست؟
- چه کسانی در معرض خطر سرگردانی وگم شدن قرار دارند؟
- سازشگری با عارضه سرگردانی و گم شدن
- برآوردن نیازهای اولیه بیمار
- انجام تغییرات محیطی لازم
- برای عارضه سرگردانی و گم شدن آماده شوید
- آشنایی کامل با محیط مجاور منزل
- تسهیل بازگرداندن بیمار
.
احمد نیمه شب از خواب بیدار شد و بنا به عادت، به اتاق پدربزرگ سر زد ولی پدربزرگ در تختخوابش نبود. احمد با نگرانی به آشپزخانه و دستشویی سرزد و در آنجا هم اثری از پدربزرگ نبود. سوز سرمای زمستان از درز در راهرو تا عمق وجودش نفوذ کرد. نگران به سمت راهرو دوید. درب ورودی حیاط باز بود و فهمید که پدربزرگ از منزل خارج شده است.
سرگردانی و گم شدن چیست؟
بیمار مبتلا به دمانس ممکن است نام خود را به خاطر نیاورد، آدرس منزل خود را فراموش کند و حتی در مکانهای آشنا حس جهت‌یابی خود را از دست بدهد. در نتیجه، اگر لحظه‌ای از دید مراقبت کننده دور باشد، ممکن است موقعیت مکانی خود را به خاطر نیاورد و راه بازگشت به مکان قبل را گم کند. از هر ده نفر بیمار مبتلا به آلزایمر شش نفر در طول بیماری، حس موقعیت‌یابی خود را از دست می‌دهند و حد اقل یکبار گم می‌شوند.
..
چه کسانی در معرض خطر سرگردانی وگم شدن قرار دارند؟
هر بیمار مبتلا به دمانس که توانایی راه رفتن داشته باشد، در معرض خطر سرگردانی و گم شدن قرار دارد.
توانایی راه رفتن + مشکل از دست دادن حافظه = خطر سرگردانی و گم شدن
اگر بیمار مرتباً در مورد موقعیت خود سوال می‌کند و یا بی‌قرار است، اگر می‌گوید می‌خواهد به «خانه‌ی خودش» برود درحالی‌که در منزل خویش است، اگر در پیدا کردن مکانهای آشنا مانند دستشویی و آشپزخانه با اشکال روبه‌رو میشود، اگر در مکانهای جدید احساس سردرگمی می کند، احتمال سرگردانی و خطر گم شدن در مورد او زیاد است.
.
سازشگری با عارضه سرگردانی و گم شدن
هرچقدر شما در مراقبت از بیمار دقت و وسواس داشته باشید، به احتمال زیاد حداقل یکبار، بیمار از چشم شما دور خواهد شد و وی را گم خواهید کرد. اگر شما خوش‌شانس باشید، بلافاصله متوجه گم شدن بیمار می‌شوید و او را در کوچه یا خیابان مجاور پیدا می‌کنید. در موارد دیگر ممکن است لازم باشد برای پیدا کردن گمشده خود، از تمام فامیل، آشنایان، و پلیس کمک بگیرید و شاید این جستجو روزها به‌طول بیانجامد. هر چه مدت پیداکردن بیمار طولانی‌تر شود، ریسک خطرات احتمالی بیشتر می‌گردد.
بهترین راهکار برای جلوگیری از گم شدن، سازشگری غیر دارویی با بیمار است. برای کم کردن هر چه بیشتر این اتفاق و خطرات ناشی از آن، به‌توصیه‌های زیر توجه کنید.
.
برآوردن نیازهای اولیه بیمار
- اطمینان حاصل کنید نیازهای اولیه‌ی بیمار را برآورده کرده‌اید. آیا او تشنه یا گرسنه است؟ آیا نیاز دارد به دستشویی برود؟ دو ساعت قبل از خواب، از دادن مایعات به بیمار خودداری کنید. نیاز رفتن به دستشویی در ساعات خواب ممکن است به سرگردانی و گم شدن بیمار بینجامد.
- بیمار ممکن است در نتیجه بی‌برنامگی، نیاز به تخلیه انرژی داشته باشد. انرژی بیمار را به کارهای سرگرم کننده هدایت کنید و در کنار او بمانید. برای تخلیه انرژی وی، می‌توانید از ترفندهای آرامش بخش و آسان استفاده کنید، مانند پیاده‌روی در پارک، باغبانی سبک، موسیقی و رقص، نقاشی، و یا هر کار دیگری که بیمار بتواند با انجام آن، انرژی خود را در محیطی امن و تحت نظر مراقبت‌کننده صرف نماید.
- اگر بیمار قصد خروج از منزل را دارد، از به کار بردن زور برای جلوگیری از آن خودداری کنید. اگر نمی‌توانید فکر او را به کار دیگری معطوف کنید، لباس بپوشید و با او بیرون بروید.
- برنامه‌ی روزانه را با توجه به شرایط بیمار و براساس روال معین، ساده، و تکراری بنا کنید. مثلاً زمان صرف وعده‌های غذا و دارو، رفتن به پارک، رفتن به رختخواب و بیدار شدن را رأس ساعت‌های مقرر انجام دهید.
- اگر بیمار احساس سردرگمی یا تنهایی دارد به وی اطمینان خاطر بدهید و در کنار او بمانید. می‌توانید بگویید «ما در جای امنی هستیم. من پیش شما می‌مانم.» یا «امشب اینجا می‌مانیم و استراحت می‌کنیم و فردا به “منزل خود” می‌رویم.»
- هیچ وقت بیمار را در اتومبیل یا در منزل تنها نگذارید. خطر سرگردانی و گم شدن در این قبیل موارد بیشتر میشود.
.
انجام تغییرات محیطی لازم
- اتاق بیمار، راهروها، و مکان های مورد نیاز و قابل دسترسی توسط او را به روشنایی مناسب مجهز کنید. برای این کار می‌توانید از لامپ‌های کم مصرف استفاده کنید.
- اتاق بیمار به چراغ خواب مناسب با نور غیر مستقیم نیاز دارد. چراغ‌های راهرو و دستشویی را در تمام ساعات شب روشن نگاه دارید. راه دیگر، نصب حس‌گرهای الکترونیکی است که در اثر حرکت اشخاص، چراغ را روشن می‌کند. مدت زمان روشن ماندن چراغ را بر حسب نیاز تنظیم کنید.
- بیمار ممکن است محل دستشویی یا آشپزخانه را گم کند. برای کمک به او، درهای ورودی به مکانهای پر مراجعه او را طوری علامت‌گذاری کنید که بیانگر کاربرد آن محل باشد. مثلاً می‌توانید روی در توالت ، عکسی از دستشویی نصب کنید و واژه دستشویی را زیر آن بنویسید.
- درهای خروجی را قفل کنید و کلید را بردارید. در صورت امکان، قفل را در محلی خارج از حوزه دید بیمار مثلاً در بالا یا پایین در نصب کنید. قفل ها و دستگیره ها را با رنگ زدن یا با پوشاندن با پارچه به رنگ در، استتار کنید. می توانید از پرده استفاده نمایید.
- روی درهای خروجی، ابزاری نصب کنید که باز شدن آنها را به شما آگاهی دهد. ساده‌ترین آن نصب زنگوله بالای در و مفصل‌ترین آن نصب دستگاه‌های الکترونیکی آژیر و دزدگیر است.
- سویچ اتومبیل را پنهان کنید. بیمار مبتلا به دمانس ممکن است با رانندگی کردن، علاوه بر سرگردانی و گم شدن، برای خود و سایرین ایجاد خطر کند.
.
برای عارضه سرگردانی و گم شدن آماده شوید
بیش از نیمی از بیماران مبتلا به دمانس در طول بیماری خود گم می‌شوند. گم شدن، به احتمال زیاد برای بیمار شما هم اتفاق می‌افتد. مهمترین توصیه، برنامه‌ریزی و آمادگی لازم برای مواجهه با وقتی است که بیمار گم میشود. این آمادگی ها در دو زمینه آشنایی کامل با محیط مجاور منزل، و تسهیل بازگرداندن بیمار تقسیم میشود.
.
آشنایی کامل با محیط مجاور منزل
- با منطقه‌ی زندگی بیمار آشنایی کامل پیدا کنید و از ایمنی آن اطمینان حاصل کنید. آیا در حوالی منطقه زندگی بیمار برای نوسازی حفاری شده است؟ آیا در نزدیکی شما کانال آب یا پرتگاه وجود دارد؟ آیا منزل شما نزدیک خیابان پرترافیک یا بزرگراه است؟ اگر شرایط محیط اطراف بیمار ایمن نباشد، بیمار در معرض خطرات و حوادث جدی قرار می‌گیرد.
- هنگام جستجوی بیمار گم شده، به یاد داشته باشید که بیماران راست دست معمولاً به سمت راست و بیماران چپ دست معمولاً به طرف چپ خود سرگردان می‌شوند.
- همسایگان باید در باره بیماری که از او مراقبت می‌کنید آگاهی لازم را داشته باشند. از آنها بخواهید اگر بیمار را در خیابان تنها دیدند به شما اطلاع دهند.
.
تسهیل بازگرداندن بیمار
- کوشش کنید خود را جای کسی بگذارید که بیمار سرگردان و گم شده شما را پیدا می‌کند و در حد امکان، اطلاعات لازم را برای بازگرداندن بیمار به نزد شما، برای او فراهم کنید.
- کارتهایی تهیه کنید و روی آنها نام بیمار، تلفن، و آدرس خود را ذکر کنید. پشت کارت‌ها، مختصری از سابقه‌ی بیماری او مانند ابتلا به دمانس، دیابت و غیره را ذکر کنید. این کارت‌ها را برای دوام بیشتر در پاکت‌های پلاستیکی قرار دهید (پرس کنید). اطمینان حاصل کنید که یک عدد از این کارت‌ها همواره در جیب بیمار و یا در کیف او قرار دارد تا توسط پلیس یا سایر افراد برای بازگرداندن بیمار به منزل استفاده شود.
- راه بهتر، تهیه‌ی دستبند زینتی یا پلاک آویز گردن است که اطلاعات بیمار را روی آن حک شده است. بیمار معمولاً رغبت بیشتری به پوشیدن این نوع لوازم دارد و شما اطمینان خاطر دارید که همواره همراه بیمار است.
- اگر بیمار تلفن همراه با خود حمل می‌کند، تلفن اضطراری خود را به صورتی در حافظه گوشی او وارد کنید که همواره، اولین شماره قابل رویت در لیست شماره تلفن‌ها باشد.
- در صورت امکان از دستگاه‌های جدید الکترونیکی ردیاب(GPS)، که قابل پوشیدن توسط بیمار است، استفاده کنید.
مطالب این مقاله جایگزین مشاوره شخصی و خصوصی خواننده با اشخاص ذیصلاح و متخصص در رشته های حرفه ای آنها از جمله پزشکان، روانشناسان، حقوقدانان، و سایر حرف مربوطه نیست. توصیه میشود همواره، برای هر مورد بخصوص که با ان روبرو هستید، با متخصص مربوطه مشورت نمایید.
مراجع و منابع
- Alzheimer’s Association; (n.d.), Dementia and Wandering, retrieved March 2015, from http://www.alz.org/care/alzheimers-dementia-wandering.asp
- caregiverslibrary.org; (n.d.), Wandering and getting lost, retrieved December 2015, from http://www.caregiverslibrary.org/caregivers-resources/grp-diseases/hsgrp-alzheimers-disease/common-alzheimers-complications-article.aspx