ایمنی دارویی

.

.

.

نویسنده: مهندس مهدی صمدانی

به‌روز رسانی: تیر ۱۳۹۹

.

.

 در این مقاله می‌خوانید:

• نکاتی چند درباره اهمیت مدیریت دارو
• آسیب پذیری مبتلایان دمانس
• لیست داروئی
• لیست داروئی پدر بزرگ
• ملاقات با پزشک
• اقدامات ایمنی دارو
• شرح لیست دارویی (پیوست)

.

نکاتی چند درباره اهمیت مدیریت دارو

.آیا از اختلالات روانی که در اثر زیاده‌روی در مصرف داروهای مغز واعصاب ایجاد می‌شود آگاهی دارید؟

آیا می‌دانید که اکثر بیماران مبتلا به دمانس نسبت به هرنوع سهل‌انگاری در مصرف دارو به‌شدت آسیب پذیرند؟

دقت و حضور ذهن مراقبین بیماران مبتلا به دمانس، در جلوگیری از مصرف نا‌مناسب دارو و خطرات ناشی از آن، بسیار لازم و کارساز می‌باشد.

.

.

به طور مثال

پدر بزرگ احمد که در مرحله اولیه بیماری آلزایمر به‌سرمی‌بُرد اجازه نمی‌داد دیگران در مدیریت مصرف داروهای او دخالت کنند. او گاهی مصرف یک وعده دارو را به‌دلیل فراموشکاری حذف یا تکرار می‌کرد و در نتیجه، پاره‌ای اوقات، قدرت‌تصمیم گیری و توانائی ذهنی لازم برای درک خطر را از دست می‌داد. یک روز در جریان تعویض لامپ روشنائی، از نردبان سرنگون شد و صدمه دید.

.

.

آسیب پذیری مبتلایان دمانس

• برخی از داروهای مصرفی بیماران مبتلا به دمانس از گروه مغز و اعصاب هستند که کاربردشان تاثیرگذاری برسلول‌های مغزی و در نتیجه عملکرد مغز می‌باشد. مصرف کمتر از میزان تجویز شده ممکن است باعث افت قوای فکری شود. زیاده‌روی در مصرف ممکن است اثرات روانی شدید ونا خواسته‌ای به بار آورد.
• این بیماران اکثراً به‌دلیل ابتلا به سایر بیماری‌ها، از جمله فشار خون، دیابت و غیره، داروهای دیگری نیز مصرف می‌کنند. در نتیجه، خطر اختلال بین داروها و اثرات جانبی آنها به همین نسبت بیشتر است.
• این بیماران اکثراً سالمند و از نظر جسمی و فکری ضعیف‌ترند. در نتیجه، اثرات جانبی و اختلال بین داروها برای این نوع بیماران به مراتب سنگین‌تر می‌باشد.
• اکثر بیماران مبتلا به دمانس نهایتاً به مشکل بلع دچار می‌شوند. پودر کردن دارو و در آمیختن آنها با مواد غذائی می‌تواند راه حل مناسبی باشد ولی پودر کردن بعضی داروها باعث اختلال در کاربرد آنها می‌شود.

.

.

لیست داروئی

احمد، پس از پیش آمد سرنگونی پدر بزرگ، مدیریت داروئی او را شخصاً برعهده گرفت. لیست کامل داروهای مصرفی او را به شکل زیر تهیه کرد. تعداد داروها و تنوع آنها برای احمد شگفت‌آور بود.

.

لیست داروئی پدر بزرگ

توجه:         لیست داروئی فوق یک مثال است. داروهای لیست شده و نام پزشک فرضی هستند. نوع و شیوه مصرف دارو برای هر بیمار، فقط برای وی و توسط پزشک معالج تجویز می‌شود. شرح بیشتر در پیوست.

تهیه چنین لیستی اولین سنگ بنای مدیریت درست داروئی و ایجاد ایمنی بیشتر در مصرف داروی بیمار محسوب می‌شود. این لیست بایستی دربرگیرنده تمام داروهای تجویز شده و مکمل‌های غذایی بیمار باشد.

.

لیست داروئی باید همواره به‌روزرسانی شود و هر نوع تغییر داروئی با ذکر کامل داده‌ها در آن یادداشت گردد. در نتیجه، این لیست در هرزمان، نمایانگر تصویر کاملی از اطلاعات داروئی بیمار می‌باشد.

ملاقات با پزشک

اطمینان حاصل کنید که تمام پزشکانی که مداوای بیمار را برعهده دارند از تمامی داروها و مکمل‌های غذایی مصرفی او آگاه باشند.

• هرگاه که به ملاقات پزشک می‌روید لیست کامل داروئی را همراه داشته باشید و به وی نشان دهید.
• از پزشک بپرسید که آیا داروی تجویزی جدید تداخل نامطلوب با داروهای مصرفی بیمار بوجود نمی‌آورد و می‌توان آنرا همراه با داروهای تجویز شده قبلی مصرف کرد؟
• پزشک را از آلرژی و عوارض جانبی که قبلاً در مورد بیمارتان بروز کرده است، آگاه نمایید.
• در زمان تجویز دارو، در صورت وجود مشکلات بلع، از پزشک بپرسید که آیا نوع مایع آن وجود دارد؟ آیا می‌توان این دارو را پودر کرد؟

.

.

اقدامات ایمنی دارو

• از خود درمانی و مصرف هر گونه دارو بدون دستور پزشک خودداری کنید.
• بدون مشورت پزشک، هیچ‌وقت زمان مصرف دارو و میزان آنرا تغییر ندهید.
• هیچ دارویی را بدون مشورت پزشک پودر نکنید. ممکن است پودر کردن اثر دارو را از بین ببرد، با داروهای دیگر تداخل نامناسب بوجود بیاورد، یا در میزان مصرف اختلال ایجاد کند.
• داروها را در جای امن و قفل دار نگهداری کنید تا از مصرف بی‌رویه آن جلوگیری شود. داروهایی را که مورد نیاز نیستند دور بریزید.

مقاله ساماندهی دارو به شرح جعبه های هفت خانه و استفاده از آن برای سامان دادن به داروی بیمار برای هفت روز هفته میباشد

مقاله خوراندن دارو به شرح مشکلات و ترفندهای خوراندن دارو به بیمار، با توجه به مراحل پیشرفت بیماری می پردازد

پیوست: شرح لیست داروئی

• ستون اول لیست شامل نام دقیق دارو است. شناخت درست دارو می بایست با نام دارو و نه با شکل و رنگ ظاهری آن انجام بگیرد. شرکت‌های سازنده ممکن است یک نوع دارو را با شکل‌ها و رنگ‌های مختلف به بازار عرضه کنند.
• نام پزشک نقطه بازگشت برای تصمیم گیری‌های بعدی در مورد تغییرات میزان و زمان مصرف دارو است. برای پیگیری هرگونه عوارض مصرف دارو، مراقبت‌کننده می‌داند که باید با کدام پزشک تماس بگیرد.
• تاریخ تجویز نمایانگر شروع مصرف دارو است. پاره‌ای اوقات، به‌دلیل عرضه شدن داروی جدید و یا کم اثر شدن دارو در اثر مصرف طولانی مدت، پزشک ممکن است تصمیم به تغییر دارو بگیرد.
• میزان دارو و زمان مصرف آن از اطلاعات مهم لیست داروئی است:
  • با رعایت کامل زمان و مقدار مصرف دارو، مراقبت‌کننده مطمئن است که دارو بر اساس دستور دقیق پزشک به بیمار داده شده است.
  • در زمان ملاقات پزشک، با توجه به شدت و ضعف علائم بیماری و سابقه مصرف دارو، وی میتواند تصمیم موثرتری در مورد حذف یا تغییر در میزان و زمان مصرف دارو بگیرد.
• ستونهای مربوط به تغییرات، سابقه مصرف داروئی بیمار را کامل می‌کنند و به شما امکان می‌دهند شدت و ضعف عوارض بیماری را، در اثر تغییرات داروئی، دقیق‌تر بررسی کنید.
• برخی مراقبین لیست داروئی را با مداد می‌نویسند و تغییرات را با پاک کردن و دوباره نوشتن یادداشت می‌کنند. برخی دیگر آنرا با قلم مینویسند تا سابقه داروئی همواره برای بررسی‌های آینده باقی بماند. توصیه می‌شود لیست داروئی را با قلم تهیه کنید چونکه ممکن است بررسی سوابق دارویی، راهنمای حل بسیاری از مسایل مربوط به مراقبت امروز باشد.

مراجع و منابع

.

33. Alzheimer’s Association; (2015), Alzheimer’s and Dementia, Caregivers Center: Medication and Drug Safety, Retrieved Dec 2015 from

https://www.alz.org/care/dementia-medication-drug-safety.asp

106. caregiverslibrary.org; (n.d.), Drug safety, retrieved Sept 2015, from http://www.caregiverslibrary.org/search-results.aspx?Search=drug+safety

مطالب این مقاله  جایگزین مشاوره شخصی و خصوصی خواننده با اشخاص ذیصلاح و متخصص در رشته های حرفه ای آنها از جمله پزشکان، روانشناسان، حقوقدانان، و سایر حرف مربوطه نیست. توصیه میشود همواره، برای هر مورد بخصوص که با ان روبرو هستید، با متخصص مربوطه مشورت نمایید.