.
 |
|
|
نویسنده: مهندس مهدی صمدانی
به روز رسانی: تیر ۱۴۰۰
.
در این مقاله می‌خوانیم:
- بیمار را به فعالیت و ورزش تشویق کنید
- اهمیت ورزش و گنجاندن آن در برنامه فعالیت‌ها
- ماساژ درمانی
- سایر اقدامات ایمنی
.
.
پدر بزرگ به بیماری آلزایمر دچار شده بود. وی موقع راه رفتن، انجام کارهای شخصی، و حتی در زمان خواب، دست چپ خود را به بدنش می‌چسباند و به آن حرکت نمی‌داد. اگر لازم بود در کاری به وی کمک کنند، فقط دست راستش فعال بود، درست مثل اینکه دست چپ وی به بدنش چسبیده بود. احمد هر زمان که از کنار پدر بزرگ رد می‌شد، بوی گندیدگی به مشامش می‌رسید. در ملاقات امروز با پزشک معالج، معلوم شد زیر بغل پدر بزرگ به قارچ مبتلا شده است.
.
بیمار را به فعالیت و ورزش تشویق کنید
شروع بیماری دمانس نباید به عنوان پایان زندگی معمول بیمار تلقی شود. بسیاری از فعالیت‌ها را می‌توان متناسب با توانایی‌های بیمار تغییر داد. انجام فعالیت‌ها می‌توانند علاوه بر ارتقاء کیفیت زندگی بیمار، در کم کردن مشکلات رفتاری وی، از جمله اضطراب و گم شدن، مؤثر باشند.
مراقبتکننده باید با هوشیاری، بیمار را به انجام فعالیت‌هایی که به آنها علاقمند است و متناسب با توانایی‌های وی هستند، تشویق کند و در نتیجه، وی را از گوشه‌نشینی و از تماشای تلویزیون برای ساعت‌های متمادی نجات دهد. مراقبتکننده باید هر چه بیشتر از دو عامل مهم و مثبت “علاقمندی” و “تشویق” بیمار استفاده کند و از دو عامل منفی “زور” و “نکوهش” وی احتراز کند.
.
اهمیت ورزش و گنجاندن آن در برنامه فعالیت‌ها
- توجه به ورزش در سرتاسر دوران بیماری، احتمالاً به اندازه توجه به تغذیه درست، در بهبود کیفیت زندگی بیمار موثر است. ورزش را در برنامه روزانه بیمار بگنجانید و آن را مانند برنامه تغذیه، به یک روال عادی و تکراری تبدیل کنید.
- راه رفتن در پارک، باغبانی سبک در حیاط منزل، و نرمش صبحگاهی، نمونه‌های ساده‌ای از ورزش هستند که باید آنها را در برنامه روزانه و هفتگی بیمار بگنجانید. این ورزش‌ها احتیاج به وسایل و لوازم به خصوصی ندارند، انجام آن ها کم خرج است، به آسانی در دسترس قرار دارند، و برای بهبود روحیه بیمار و همچنین مراقبتکننده، موثرند.
- مدت و شدت ورزش را متناسب با توان بیمار تغییر دهید. از خسته کردن بیمار پرهیز کنید. مثلاً هنگام پیاده روی در پارک، زمانی را به استراحت و لذت بردن از محیط مانند تماشای فواره‌ها، جنب و جوش پرندگان، بازی کودکان، و غیره اختصاص دهید. با صرف یک میان وعده سالم، مانند یک عدد سیب یا موز، تجدید قوا کنید.
- دقت کنید که پس از انجام ورزش نسبتاً خسته کننده، به بیمار فرصت استراحت بدهید. این استراحت ممکن است در حد نشستن ده دقیقه‌ای روی نیمکت پارک باشد یا احتیاج به یک چرت زدن روی مبل یا تختخواب داشته باشد. توجه داشته باشید که ورزش‌های سنگین‌تر را برای ساعات اولیه روز که بیمار توان بیشتری دارد برنامه‌ریزی کنید.
- از طولانی شدن چرت بعد از ظهر که تولید بی‌خوابی شبانه می‌کند جلوگیری کنید. مقالهبه هم خوردن نظم خواب را مطالعه کنید.
- با پیشروی بیماری، مدت این گونه پیاده‌روی ها کوتاه‌تر و نیاز به استراحت در طول برنامه بیشتر میشود. زمانی می‌رسد که پیاده‌روی در پارک از توان بیمار خارج میشود. در این دوران، قدم زدن‌های کوتاه مدت و به دفعات در منزل را جایگزین پیاده‌روی در پارک کنید.
- بیمار را رأس هر ساعت به دستشویی ببرید. با این کار، مشکلات بی‌اختیاری بیمار را بهبود بخشید و در حد امکان، تحرک و مختصر ورزش او را ادامه دهید.
.
ماساژ درمانی
تجربه نشان داده است که ماساژ دادن بیمار نتایج سازنده بی‌شماری دارد. القای احساس محبت و علاقه مراقبتکننده به بیمار، ایجاد آرامش در بیمار، تمدّد اعصاب وی، و بهبود روحیه او از آن جمله‌اند. علاوه بر این، ماساژ انعطاف‌پذیری مفاصل دست و پای بیمار را در سطح مطلوب نگه می‌دارد.
- برنامه ماساژ را در شروع روز در تختخواب، در زمانی که بیمار مشغول استراحت و دیدن تلویزیون است، و همچنین در حمام، در برنامه روزانه و هفتگی بیمار بگنجانید. می‌توانید در ماساژهای روزانه از کرم‌های کم چرب، و در ماساژ حمام، از روغن کنجد یا زیتون استفاده کنید.
- قبل از خروج بیمار از تختخواب، و در نیمه‌های صبح و عصر، به بیمار نرمش ملایم بدهید. به دامنه حرکت دست‌ها و پاها توجه مخصوص داشته باشید. مطمئن شوید دست‌ها و پاهای بیمار حداکثر دامنه حرکت را پوشش می‌دهند. اگر مفاصل بیمار خشک است و احساس درد می‌کند، به وی فشار نیاورید. در صورت نیاز با پزشک مشورت کنید. شرح دامنه حرکت و چند نرمش مناسب در پانوشت ۱.
- در زمان خواب، زیر بغل بیمار بالش کوچکی قرار دهید که از چسبیدن بازو به سینه بیمار جلوگیری کند. در صورت عدم مراقبت، بازوی بیمار حالت قفل شدن به بدن به خود می‌گیرد، خشک میشود و پوست زیر بغل وی به بوی بد و قارچ مبتلا میشود. همچنین، موقع استراحت بیمار، بالش کوچکی بین زانوهای وی بگذارید که از ساییدن زانوها به یکدیگر، درد حاصله از آن، و احیاناً زخم شدن جلوگیری کند.
.
سایر اقدامات ایمنی
- در زمان قدم زدن، هوشیارانه به خطر زمین خوردن بیمار توجه کنید. کوچکترین پستی و بلندی ممکن است تعادل بیمار را بهم زند و وی زمین بخورد.
- از کمربندهای ایمنی محکم و نسبتاً عریض برای جلوگیری کردن از سقوط بیمار هنگام پیاده‌روی استفاده کنید (شکل ۱). در پشت این کمربندها، حلقه‌های محکمی دوخته شده است. پیوسته یکی از این حلقه‌ها را در دست بگیرید تا در صورت نیاز بتوانید از زمین خوردن بیمار جلوگیری کنید.
شکل شماره ۱
.
- هماهنگ با شدت فعالیت‌های ورزشی و گرمی هوا، به مصرف آشامیدنی‌های بیمار توجه کنید. بهترین آشامیدنی آب و مضرترین آنها نوشابه‌های گازدار و شیرین است. اطمینان حاصل کنید بیمار به کمبود آب و خطرات ناشی از آن دچار نشود. مقاله‌های ” تغذیه و برنامه غذایی” و ” آشامیدن آب کافی” را مطالعه کنید.
.
پانوشت ۱:
دامنه حرکت و چند نرمش
دامنه حرکت دست‌ها و پاها، به میزان طبیعی باز یا جمع شدن آنها می‌گویند. مراقبتکننده باید دقت کند که دامنه حرکت دست و پای بیمار، در طول بیماری و در حد امکان، حفظ شود.
نرمش‌های زیر برای زمانی که بیمار در تختخواب است بیان شده است. می‌توانید آنها را در حالت ایستاده نیز انجام دهید. هر کدام از نرمش‌ها را، با توجه به توان بیمار، ده مرتبه، بیشتر یا کمتر انجام دهید. دقت کنید در این کار به بیمار فشار نیاورید و نرمش وی همراه با درد نباشد. به قیافه بیمار توجه کنید. اگر وی توان ابراز درد ندارد، از ژست صورت و قیافه او می‌توانید به وجود درد پی برید و نرمش را تعدیل یا در صورت لزوم متوقف کنید.
- دستان بیمار را به حالت عمودی بالا بیاورید. سپس آن ها را به طرفین باز کنید.
- دستان بیمار را در دو طرف بیمار چسبیده به بدن وی قرار دهید. سپس آن ها را بدون تا شدن تا بالای سر بیمار بیاورید.
- دستان بیمار را به حالت عمودی بالا بیاورید. سپس دست راست را روی سینه وی و به طرف چپ بکشید. در همین زمان، دست چپ وی را به صورت ضرب در به طرف راست بکشید.
- پای راست بیمار را از زانو تا کنید. زانوی وی را به طرف شکم او بیاورید. چند لحظه در همین حالت نگاه دارید. سپس همین حرکت را برای پای چپ تکرار کنید.
- هر دو پای بیمار را از زانو خم کنید و با هم به طرف شکم بیمار بیاورید. چند لحظه در همین حالت نگاه دارید.
- هر دو پای بیمار را از زانو خم کنید. کف پاها را روی تشک قرار دهید. به آرامی زانوها را به هم نزدیک کنید.
- حرکت بالا را تکرار کنید و این مرتبه کمی زانوها را از هم دور کنید.
.
چند نرمش پیشنهادی از وبسایت انستیتو ملی سلامت آمریکا
مطالب این مقاله جایگزین مشاوره شخصی و خصوصی خواننده با اشخاص ذیصلاح و متخصص در رشته حرفه ای ایشان از جمله پزشکان، روانشناسان، حقوقدانان، و سایر حرف مربوطه نیست. توصیه میشود همواره، برای هر مورد بخصوص که با ان روبرو هستید، با متخصص مربوطه مشورت نمایید.
مراجع و منابع
- 10 nihseniorhelath.gov; (n.d.), Flexibility exercises, retrieved February 2015, from http://nihseniorhealth.gov/exerciseandphysicalactivityexercisestotry/flexibilityexercises/01.html
- انجمن آلزایمر ایران؛ (n.d. )، ورزش کردن بیمار و مراقب، دریافت شده در تاریخ مرداد ۱۳۹۵ از وبسایت
https://www.alz.org/care/alzheimers-dementia-activities.asp
فعالیت ها، وبسایت آلزایمر آمریکا
https://www.alz.org/national/documents/brochure_activities.pdf
بروشور فعالیت ها، وبسایت آلزایمر آمریکا