تغییرات رفتاری – بررسی اجمالی

.

.

نویسنده: مهندس مهدی صمدانی

به‌روز رسانی: فروردین ۱۳۹۹

.

.

در این مقاله می‌خوانیم:

• دلایل بروز تغییرات رفتاری بیماران
• کلیات راهکارهای سازشگری با این تغییرات

.

.

مغز انسان یک عضو پیچیده بیکران و سرچشمه افکار، احساسات، شور و هیجان، و شخصیت انسان است.  با شروع فرسایش مغز و سرایت آن به قسمت‌های مختلف مغز،  توان تصمیم‌گیری سریع و صحیح بیمار در رویارویی با شرایط پیش آمده کاهش می‌یابد. در نتیجه، بیمار دچار  نگرانی، دلواپسی، آسیب‌پذیری، و درماندگی شده  و تغییرات رفتاری مختلفی مانند  اضطراب، پرخاشگری، بدگمانی، توهم، و افسردگی در او بوجود می‌آید. بروز تغییرات رفتاری و سازشگری با آنها، پر استرس‌ترین و سخت‌ترین دوران بیماری برای بیمار و همچنین مراقب او محسوب می‌شود.

.

سازشگری با تغییرات رفتاری بیمار

تغییرات رفتاری، بسته به نوع فرسایش مغز که بیمار به آن مبتلا شده است،  می‌تواند در آغاز و یا در سیر بیماری خودنمایی کند.  در بیماری آلزایمر، بیشتر تغییرات رفتاری در مرحله میانی بیماری بروز کرده  و با پیشرفت بیماری رو به کاهش می گذارد.  در حالیکه در دمانس فرونتوتمپورال،  تغییرات رفتاری از عوارض ابتدایی بیماری است و قبل از شروع فراموشی بروز می کنند.

• باور داشته باشید که تغییرات رفتاری بیمار از روی لجبازی و عمدی نیست و بازتابی از تغییراتی است که در مغز او در شرف تکوین است. برداشت بیمار از واقعیات اطرافش ممکن است کاملاً با آنچه که برداشت مراقب اوست متفاوت باشد ولی توجه داشته باشید آنچه که بیمار درک می‌کند برای خودش کاملا واقعی است.
• نوازش کردن دست، در بغل گرفتن، و بیان کلمات آرامش بخش به بیمار، برای او و مراقب کارساز است. با گفتار و کردار صمیمانه خود در بیمار ایجاد آرامش کنید و در صورت بروز پرخاشگری، کمی از او فاصله بگیرید و به خودتان و به بیمار فرصت دهید تا آرام شوید.
• نحوه رفتار و کردار مراقب در رفتار  بیمار بازتاب بسیار دارد.  راهکار مهم، پرهیز از برخوردهای احساساتی و تند با بیمار است.   بروز نشانه های کم‌حوصلگی و اضطراب در مراقب و بکار بردن زور، تحقیر بیمار، و عکس العمل عصبانیت در مقابل پرخاشگری او، بر شدت علایم بیمار می‌افزاید و ممکن است که کار به تدریج از کنترل مراقب خارج شود.
• گر‌چه نمی‌توانید جلوی پیشروی فرسایش مغز را گرفته و از بروز تغییرات رفتاری بیمار جلوگیری کنید ولی می‌توانید با خلاقیت، انعطاف‌پذیری، شکیبایی و مهربانی، در حد ممکن از تشدید و طولانی شدن تغییرات  رفتاری او بکاهید.
• عواملی را که موجب بروز یا تشدید تغییر رفتار بیمار می‌شود با دقت بررسی کنید و در رفع آنها بکوشید.   امکان وجود سایر علل و بیماری‌های زمینه‌ای را دست کم نگیرید. عفونت مجاری ادرار، یبوست، ضعف بینایی یا شنوایی، گرمی یا سردی اطاق، سروصدای کودکان و تلویزیون، و امثال آن از اولین مواردی است که باید مورد توجه مراقب قرار گیرد.
• عوامل مختلفی در بروز تغییرات رفتاری، شدت و ضعف، و ادامه یافتن آنها مؤثر هستند و پیشروی بیماری ممکن است باعث شود که سازشگری‌های قبلی شما برای بعضی تغییرات رفتاری کارساز نباشند. مراقبت کننده باید پیوسته، با هوشیاری و انعطاف پذیری، دنبال راهکارهای جدید باشد. می‌توانید با پزشک، پرستار و مراقبین با تجربه مشورت کرده از آموخته‌های آنها استفاده کنید.
• در‌صورتی که نتوانستید عوامل بروز تغییرات رفتاری را شناسایی کرده با بکار بردن راهکارهای سازشگری آنها را کنترل کنید، با پزشک مشورت نمایید. در بسیاری از موارد، درد و سایر بیماریها مانند عفونت مجاری ادرار، اثرات جانبی داروهای مصرفی، یا تداخل دارویی ممکن است باعث بروز یا تشدید تغییرات رفتاری شود. در برخی اوقات، تغییر کوچکی در لیست داروهای مصرفی می‌تواند  مشکل را برطرف کند. در صورت لزوم پزشک داروی تازه ای تجویز خواهد کرد.
• از خوددرمانی و مصرف داروهای خوابآور و آرام‌بخش که ممکن است نتیجه معکوس به‌بار آورد جدا پرهیز کنید

به این اصول توجه کنید:

• مواردی وجود دارد که مراقب باید در مقابل خواسته  بیمارش ایستادگی کند. اگر خواسته بیمار برای او یا دیگران خطرناک است، مانند رانندگی کردن بیمار، مراقب باید با جدیت و به‌کار گرفتن راهکارهای سازشگری توصیه شده، بیمار را از انجام آن منع کند.  اگر بیمار تمایل به انجام کاری دارد که برای او و دیگران مشکلی ایجاد نمی‌کند،  مانند غذا خوردن با دست، با او مخالفت نکنید.
• اگر مشکلی در انتخاب لباس پیش‌آمده یا در مورد چیدن میز ناهار اختلاف نظری وجود دارد، از خودتان بپرسید که آیا لازم است این مشکل هم اکنون برطرف شود؟ اگر محیط ایمنی برای بیمار وجود دارد و خطری متوجه او و اطرافیان نیست، او را به حال خود بگذارید و بعداً برای اصلاح کار مورد نظر اقدام کنید.
• بیمار با رفتار خود ممکن است دنبال نیت خاصی باشد. اگر بیمار هر روز تمام لباس های خود را از کمد خارج کرده دوباره در کمد جا می‌دهد، شاید به این دلیل است که می خواهد مشغول باشد و کاری انجام دهد. با انتخاب فعالیت مناسب به رفع این نیاز کمک کنید و در بیمار احساس مفید‌بودن را به‌وجود آورید. مقاله سرگرمی و فعالیت را مطالعه کنید.
• در حد امکان، به بیمار کمک کنید که در انجام امور روزمره احساس استقلال عمل داشته باشد و این فکر را در او تقویت کنید که برای خانواده فردی مهم است. اختلالات رفتاری ممکن است به‌دلیل احساس بی‌فایده و زائد بودن بیمار بوجود آیند.

مقالات ویژه در مورد انواع تغییرات رفتاری

مقاله های متعددی را درباره تغییرات رفتاری شایع در بیماران مبتلا به فرسایش مغز در این فصل گنجانده‌ایم  و در هر یک به شرح راهکارهای عملی سازشگری با آن پرداخته‌ایم. مطالعه آنها را در رویارویی با تغییرات رفتاری مختلف به مراقبت کنندگان و خانواده‌های بیماران توصیه می ‌کنیم.

.

ورت نمایی مطالب این مقاله  جایگزین مشاوره شخصی و خصوصی خواننده با اشخاص ذیصلاح و متخصص در رشته حرفه ای ایشان از جمله پزشکان، روانشناسان، حقوقدانان، و سایر حرف مربوطه نیست. توصیه میشود همواره، برای هر مورد بخصوص که با ان روبرو هستید، با متخصص مربوطه مشورت نمایید.

.

منابع و مراجع

157. Family Caregiver Alliance; (n.d.), Caregiver’s Guide to Understanding Dementia Behaviors, Retrieved Jan 2017, from https://www.caregiver.org/caregivers-guide-understanding-dementia-behaviors

158. Alzheimer’s Association; (n.d.), Brochure Behaviors: how to respond when dementia causes unpredictable behaviors, Retrieved Jan 2017, from https://www.alz.org/national/documents/brochure_behaviors.pdf

159. Alzheimer’s Association; (n.d.), Brochure Dementia care – 30 personality changes in dementia, retrieved Jan 2017, from https://www.alz.org/cacentral/documents/Dementia_Care_30-Personality_Changes_in_Dementia.pdf

160. Alzheimer’s Society, UK; (n.d.), Changes in Behavior, retrieved Jan 2017, from https://www.alzheimers.org.uk/site/scripts/documents_info.php?documentID=159